Mehmet Seyit Bey

Seyit Bey Osmanlı Meclis-i Mebusanı 1., 2., 3. Dönem İzmir ve 22 Ekim 1916'da Ayan Azalığı, II. Dönem İzmir Milletvekili (İstifa : 15 Aralık 1925) ile V. İcra Vekilleri Heyeti ve 1. İnönü Hükümeti'nde Adalet Bakanlığı yapmış, Hilafet'in kaldırılmasında kilit bir rol oynamış din ve siyaset adamı ve yazardır.

1873'de İzmir'de doğmuştur. Medrese eğitimini takiben, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olmuş, aynı üniversitede fıkıh dersleri vermeye başlamıştır. Osmanlı Meclisi Mebusan'ına iki dönem İzmir mebusu seçilmiştir. Cumhuriyet'in ilanıyla eşzamanlı TBMM 2. Dönem'de de İzmir milletvekili olmuş, kurulan kabinede Adliye Vekili olarak yer almıştır.

3 Mart 1924'de, 1. İnönü Hükümeti'nin son günlerinde Meclis'te Hilafet'in kaldırılmasına dönük, "Hilafetin Mahiyet-i Şeriyyesi" konulu, günümüzde de tarihi addedilen bir uzunca konuşma yapmış ve karar alınmıştır. Milletvekili Kamil Miras'ın daha sonra İstiklal Mahkemesi'nde metnin hazırlanmasında payı bulunduğu ifadesi, konuşmasının muhtemelen bir ekip çalışmasının ürünü olduğuna işaret etmektedir. Meclis oturumunda İsmet İnönü'nün "Halife Türkiye'nin itibarıdır" yaklaşımıyla hilafetin kaldırılmasına karşı çıkmış olması da, günümüzden geriye bakıldığında, bir taktik hamlesi olabilir. Seyit Bey, bu konuşmada milli hakimiyet ilkesinden hareketle, hilafetin kaldırılmasının İslam dini açısından bir mahsur taşımayacağını savunmuş ve meclisteki muhalefeti de büyük ölçüde ikna etmiştir. Bu belirleyici konuşmanın neticesinde Meclis hilafeti ilga etmiştir.

1924 Anayasası'nın hazırlanmasında da önemli rol oynayan Seyit Bey, daha sonra dile getirdiği bazı teklifler nedeniyle gözden düşmüş, ve baskı altında bakanlık makamından ayrılmak zorunda kalmıştır. Bunun üzerine akademisyenliğe geri dönmüştür^.

Ertesi yıl, 8 Mart 1925'de İstanbul'da ölmüştür. II. Mahmut Türbesi'nde gömülüdür.

Eserleri :

Usul-i Fıkıh Dersleri (1912)
Usul-i Fıkıh Dersleri - Mebahis-i Hüsün ve Kubuh (1914)
Usul-i Fıkıh - Medhal (1917)
Hak Mefhumu ve Kuvvei Müeyyidesinin Suret-i Telakkisi Hakkında İslâm Felsefe-i Hukuku ve Avrupa Felsefe-i Hukuku Arasında Bir Mukayese (1922)
Usul-i Fıkıh Mebahisinden İrade, Kaza ve Kader (1922)
Hilafet ve Hakimiyet-i Milliye (1924, anonim yayınlanmıştır)
Hilafetin Mahiyet-i Şer'iyyesi (1924, konuşma metni)